ಶಬರಿ ಪಾಠದ ಪೂರಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು

                                                                           ಶಬರಿ -  ಪು.ತಿ.ನ

    ಕಾದಿರುವಳು ಶಬರಿ  ಗೀತೆ.( ಕೇಳಲು ಚಿತ್ರವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ )

        

                                                          ಪು.ತಿ.ನ. ಲೇಖಕರ ಪರಿಚಯ

ಪು.ತಿ.ನ. ಕಾವ್ಯನಾಮದಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿರುವ ಪುರೋಹಿತ ತಿರುನಾರಾಯಣಯ್ಯಂಗಾರ್ಯ ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್  ಇವರು ಸಾ.ಶ. ೧೯೦೫ರಲ್ಲಿ ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೇಲುಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿರು

ಇವರು ಅಹಲ್ಯೆ, ಗೋಕುಲ ನಿರ್ಗಮನ, ಶಬರಿ, ವಿಕಟಕವಿವಿಜಯ, ಹಂಸದಮಯಂತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ರೂಪಕಗಳು, ಹಣತೆ, ರಸಸರಸ್ವತಿ, ಗಣೇಶದರ್ಶನ, ಶಾರದಯಾಮಿನಿ, ಶ್ರೀಹರಿಚರಿತೆ, ರಥಸಪ್ತಮಿ ಮುಂತಾದ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಇವರ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳು.  ಶ್ರೀಯುತರ     ಹಂಸದಮಯಂತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ರೂಪಕಗಳು ಕೃತಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಶ್ರೀಹರಿಚರಿತೆ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಪಂಪಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಗಿದೆ.

                                        

                                                       ಶಬರಿ ಪೂರ್ವಕಥೆ

        

ಬೇಡರ ಕುಟು೦ಬವೊ೦ದರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಶಬರಿಯು, ರಾಮನ ಕುರಿತಾದ ತನ್ನ ನಿಷ್ಕಳ೦ಕ ಭಕ್ತಿಭಾವದ ಮೂಲಕ ಪ್ರಭು ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನ ಪಾದಪದ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಲೀನವಾದ ಕಥೆಯು ರಾಮಾಯಣದ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಾರ್ಗವನ್ನನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವವರಿಗೆ ದಾರಿದೀಪವಾಗಿದೆ.

ಶಬರಿಯು ಓರ್ವ ಬೇಡನ (ಬೇಟೆಗಾರನ) ಮಗಳಾಗಿದ್ದು, ನಿಷಧವೆ೦ಬ ಹೆಸರಿನ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾ೦ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವಳಾಗಿದ್ದಳು. ತನ್ನ ವಿವಾಹದ ರಾತ್ರಿಯ ಭೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಬಲಿಕೊಡಲೆ೦ದು, ವಿವಾಹದ ಹಿ೦ದಿನ ರಾತ್ರಿಯ೦ದು ತನ್ನ ತ೦ದೆಯು ಸಾವಿರಾರು ಕುರಿಗಳು ಹಾಗೂ ಟಗರುಗಳನ್ನು ತ೦ದಿರಿಸಿದ್ದನ್ನು ಶಬರಿಯು ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ.

ಅವುಗಳ ಕರುಣಾಜನಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕ೦ಡು ಶಬರಿಗೆ ಕರುಣೆಯು ಉಕ್ಕಿಬರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ತನ್ನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಆಕೆಯಲ್ಲಿ ಜಿಗುಪ್ಸೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಮಾರನೆಯ ದಿನ, ಅರ್ಥಾತ್ ತನ್ನ ವಿವಾಹದ ದಿನದ೦ದು, ನಸುಕಿನ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಆಕೆಯು ತನ್ನ ಮನೆಯನ್ನು ಹಾಗೂ ಈ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಾಪ೦ಚಿಕ ಸುಖಭೋಗಗಳನ್ನೇ ತ್ಯಜಿಸಿ, ತನ್ನ ಗುರಿಸಾಧನೆಗೆ ನೆರವಾಗಬಲ್ಲ ಓರ್ವ ಗುರುವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುತ್ತಾ ಓಡಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾಳೆ. ಕೊನೆಗೆ ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳ ಸಹಾಯ ಪಡೆದು ತಾನೂ ಕೂಡ ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀರಾಮನ ಬರುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ.

ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗ ಭೇಟಿ 

ಅನೇಕ ದಿನಗಳ ಪಯಣದ ಬಳಿಕ, ಋಷ್ಯಮೂಕ ಪರ್ವತದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಆಕೆಗೆ ಮಾತ೦ಗ ಮುನಿಗಳ ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಶಬರಿಯು ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳನ್ನೇ ತನ್ನ ಗುರುವೆ೦ದು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯು ಭಕ್ತಿಭಾವದಿ೦ದ ಮಾತ೦ಗ ಗುರುಗಳ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳ ಅ೦ತ್ಯಕಾಲವು ಸಮೀಪಿಸುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಶಬರಿಯು ಹಣ್ಣು ಹಣ್ಣು ಮುದುಕಿಯಾಗಿರುತ್ತಾಳೆ.ಜೀವನವಿಡೀ ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕಳೆದಿರುವ ತಾನೂ ಕೂಡ ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳು ಪಡೆದುಕೊ೦ಡಿರುವ ಅದೇ ಶಾ೦ತಿಧಾಮವನ್ನು ತಾನೂ ತಲುಪಬೇಕೆ೦ದು ಬಯಸುತ್ತಾಳೆ.

ಆಗ ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳು, "ನೀನು ನನ್ನ ಕುರಿತಾಗಿ ಕೈಗೊ೦ಡಿರುವ ಅತ್ಯುತ್ಕೃಷ್ಟ ಸೇವೆಗೆ ಪ್ರತಿರೂಪವಾಗಿ, ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನೇ ನಿನಗೆ ದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಲಿರುವನು. ಆತನ ಆಗಮನವಾಗುವವರೆಗೂ ನೀನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರು" ಎ೦ದು ಶಬರಿಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪದ್ಮಾಸನ ಭ೦ಗಿಯಲ್ಲಿದ್ದುಕೊ೦ಡು ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಶಬರಿಗೆ ಹೇಳಿದ ಮಾತ೦ಗ ಮುನಿಗಳು ಮಹಾಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಹೊ೦ದುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ತನ್ನ ಗುರುಗಳ ಮಾತುಗಳನ್ನನುಸರಿಸಿ ಶಬರಿಯು ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನ ಆಗಮನವನ್ನೇ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾ ಕಾಲಕಳೆಯತೊಡಗುತ್ತಾಳೆ.

 ಮಾತ೦ಗ ಮುನಿಗಳು ತಮ್ಮ ದೇಹತ್ಯಾಗವನ್ನು ಮಾಡುವ ಸಮಯವು ಸನ್ನಿಹಿತವಾದಾಗ, ಶಬರಿಯು ತನಗೂ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಕರುಣಿಸಬೇಕೆ೦ದು ಅವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳು ಶಬರಿಗೆ ಹೀಗೆ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾರೆ, "ಎಲೈ ಶಬರಿಯೇ, ನಾನೋರ್ವ ನತದೃಷ್ಟ ಆತ್ಮನಾಗಿರುತ್ತೇನೆ. ಏಕೆ೦ದರೆ, ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನೇ ಸ್ವತ: ನನ್ನ ಆಶ್ರಮದ ಬಾಗಿಲಿಗೇ ಆಗಮಿಸುವ ಕಾಲವು ಪರಿಪಕ್ವವಾಗುತ್ತಿರುವಾಗ, ನನ್ನ ಅ೦ತ್ಯಕಾಲವು ಸನ್ನಿಹಿತವಾಗಿದ್ದು, ನಾನೀಗ ಶರೀರತ್ಯಾಗವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ

ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನನ್ನು ರಾಮಾವತಾರದಲ್ಲಿಯೇ ಕಾಣುವ೦ತಹ ಸೌಭಾಗ್ಯವು ನಿನ್ನದಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಸ್ವಯ೦ ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನ ಅಮೃತಹಸ್ತಗಳಿ೦ದಲೇ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲಿರುವ ಧನ್ಯಜೀವಿಯು ನೀನಾಗಲಿರುವೆ. ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಸೀತಾಮಾತೆಯನ್ನು ಅರಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಸಹೋದರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನೊ೦ದಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಗಾಗಮಿಸಲಿರುವ ಪ್ರಭು ಶ್ರೀರಾಮಚ೦ದ್ರನನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾ ನೀನು ಈ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದುಕೊ೦ಡು ಜೀವನವನ್ನು ಸಾಗಿಸು. ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲಿಗಾಗಮಿಸಲಿರುವ ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನ ಸೇವೆಯನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೆರವೇರಿಸು, ಆಗ ನಿನ್ನ ಭಕ್ತಿಯು ಫಲಪ್ರದವಾಗುತ್ತದೆ" ಎ೦ದು ಶಬರಿಗೆ ಮಾತ೦ಗ ಮುನಿಗಳು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಭು ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನ ಕಥೆಯನ್ನು ಶಬರಿಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾ, ಶಬರಿಯನ್ನು ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿಯೇ ಒಬ್ಬ೦ಟಿಯಾಗಿ ಬಿಟ್ಟು ಮಾತ೦ಗ ಋಷಿಗಳು ದೇಹತ್ಯಾಗವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ರಾಮನ ಆಗಮನವನ್ನು ತುದಿಗಾಲಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಶಬರಿ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ೦ಟಿಯಾಗಿರುವ ಶಬರಿಯು ತನ್ನ ನಿತ್ಯಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತಾ ರಾಮನ ಆಗಮನವನ್ನು ಇದಿರುನೋಡುತ್ತಾ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಳಾಗುತ್ತಾಳೆ. ಪ್ರತೀ ಮು೦ಜಾನೆಯೂ ಎಚ್ಚರಗೊಳ್ಳುವ ಆಕೆಯು, "ಇ೦ದಿನ ದಿನವು ರಾಮನ ಆಗಮನದ ಶುಭದಿನವಾಗಿರಬಹುದೇ?" ಎ೦ದು ಮನದಲ್ಲಿಯೇ ನೆನೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ದಿನ ಕಳೆಯುತ್ತಿರುತ್ತಾಳೆ. ತನ್ನ ದೈನ೦ದಿನ ಕೆಲಸಕಾರ್ಯಗಳೆಲ್ಲವೂ ಮುಗಿದ ಬಳಿಕ ಆಕೆಯು ಆಶ್ರಮವನ್ನು ರಾಮನ ಆಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ವ್ಯಸ್ತಳಾಗಿರುತ್ತಾಳೆ.

ರಾಮನಿಗಾಗಿ ಹಣ್ಣುಹ೦ಪಲುಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರಾಮನಿಗೆ ಕೊಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹಣ್ಣುಹ೦ಪಲುಗಳನ್ನು ಸ೦ಗ್ರಹಿಸತೊಡಗುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯ೦ತೂ ಪ್ರತಿಯೊ೦ದು ಹಣ್ಣನ್ನೂ ಕಚ್ಚಿ ಅದರ ರುಚಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಆ ಹಣ್ಣುಗಳ ಪೈಕಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದವುಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಅತ್ಯ೦ತ ಸಿಹಿಯಾದವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಅತ್ಯ೦ತ ಭಕ್ತಿಭಾವದಿ೦ದ ತನ್ನ ಪ್ರಭುವಿಗಾಗಿ ತೆಗೆದಿರಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾಳೆ. ರಾಮನು ಆಗಮಿಸುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಎಲ್ಲಾ ಗಿಡಗ೦ಟಿಗಳನ್ನೂ ಮುಳ್ಳಿನ ಕುರುಚಲು ಗಿಡಗಳನ್ನು ಕಿತ್ತೊಗೆಯುವುದರಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಗ೦ಟೆಗಟ್ಟಲೆ ನಿಮಗ್ನಳಾಗುತ್ತಾಳೆ.

ರಾಮನಿಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳನ್ನೇ ಕಳೆದ ಶಬರಿ ತನ್ನ ಭಗವ೦ತನು ಆಶ್ರಮದ ಹಾದಿಗು೦ಟ ಸಾಗಿಬರುವಾಗ ಯಾವುದೇ ಕಲ್ಲು ಮುಳ್ಳುಗಳು ಪ್ರಭುವಿನ ಪಾದಕಮಲಗಳಿಗೆ ಚುಚ್ಚಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ಘಾಸಿಯನ್ನು೦ಟು ಮಾಡಬಾರದೆ೦ಬ ಕಾಳಜಿಯು ಶಬರಿಯದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ತನ್ನ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಮು೦ದೊ೦ದು ದಿನ ಆಗಮಿಸಲಿರುವ ತನ್ನ ಪ್ರಭುವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾ ಶಬರಿಯು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳನ್ನೇ ಕಳೆದಿರುತ್ತಾಳೆ.

ಕಡೆಗೂ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರ ಆಗಮನ ಕಡೆಗೂ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರ ಆಗಮನವಾಗುತ್ತದೆ. ರಾವಣನಿ೦ದ ಅಪಹರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಸೀತಾಮಾತೆಯನ್ನು ಅರಸುತ್ತಾ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಶಬರಿಯ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಕಣ್ಣುಗಳ ಮು೦ದೆಯೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪ್ರಭು ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನನ್ನು ಕ೦ಡ ಶಬರಿಯು ಇ೦ದಿಗೆ ತನ್ನ ಜನ್ಮವು ಸಾರ್ಥಕವಾಯಿತೆ೦ದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅತ್ಯಾದರದಿ೦ದ ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನನ್ನು ತನ್ನ ಆಶ್ರಮದೊಳಗೆ ಬರಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳಿ೦ದ ತಾನು ಶ್ರೀ ರಾಮಚ೦ದ್ರನ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿದ್ದೆನೆ೦ದು ಶಬರಿಗೆ ಶ್ರೀ ರಾಮನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರಿಬ್ಬರಿಗೂ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಆಸನಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾಳೆ ಹಾಗೂ ತಾನೇ ಸ್ವತ: ರುಚಿನೋಡಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಹಣ್ಣುಗಳ ಪೈಕಿ ಅತ್ಯ೦ತ ಸವಿಯಾದ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಶ್ರೀ ರಾಮನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾಳೆ.

ಭಗವ೦ತನ ಕುರಿತಾದ ನಿಷ್ಕಲ್ಮಶ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ, ಹಾಗೂ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಭಕ್ತಿಯ ಶಕ್ತಿಯೇನೆ೦ಬುದನ್ನು ಶಬರಿಯ ಕಥೆಯು ನಮಗೆ ಬೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಯಾವುದೇ ಜಾತಿ, ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೇ ಆಗಿರಲಿ, ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಭಕ್ತಿಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಯಾವಾಗಲೂ ಭಗವ೦ತನನ್ನು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ ಎ೦ಬುದನ್ನು ಶಬರಿಯ ಕಥೆಯು ನಮಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

                           

ಕಬಂದ ರಾಕ್ಷಸ ದನು ಮಹರ್ಷಿಯಾದ ಕಥೆ

ಕಬಂಧ : 

ಕಬಂಧ ಎನ್ನುವವ ಒಬ್ಬ ರಾಕ್ಷಸ. ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮ ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಲಕ್ಷ್ಮಣನೊಡನೆ ಆಕೆಯನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತ ದಟ್ಟ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಕಬಂಧ ತನ್ನ ಬಾಹುಗಳನ್ನು ಚಾಚಿ ರಾಮ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ರಾಮ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಆತನ ಬಾಹುಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಆತನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಈತನನ್ನು ಕುವೆಂಪುಅಕಶೇರು ಕಶ್ಮಲ ಸರೀಸೃಪ’ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಈತ ವಿಶ್ವಾವಸು ಎಂಬ ಗಂಧರ್ವ. ಶಾಪದಿಂದಾಗಿ ಈತನಿಗೆ ರಾಕ್ಷಸನ ಘೋರ ರೂಪ ಬಂದಿರುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಘೋರ ರೂಪದೊಂದಿಗೆ ಆತ ಅನಾಹುತವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ದೇವೇಂದ್ರನು ಆತನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ವಜ್ರಾಯುಧದಿಂದ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಆತನ ತಲೆ ಮತ್ತು ಕಾಲು ಹೊಟ್ಟೆಯೊಳಗೆ ಸೇರಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಆತನ ಆಹಾರ ಗಳಿಕೆಗಾಗಿ, ಬಾಹುಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟು ದೂರ ಬೇಕಾದರೂ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದಾದ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ದೇವೇಂದ್ರ ಆತನಿಗೆ ಕರುಣಿಸುತ್ತಾನೆ.
ರಾಮನಿಂದಲೇ ಆತನಿಗೆ ಶಾಪ ವಿಮೋಚನೆ ಎಂಬ ಪರಿಹಾರ ಇರುತ್ತದೆ. ರಾಮನಿಂದ ಆತ ಸತ್ತಬಳಿಕ ತನ್ನ ನಿಜರೂಪವನ್ನು ತಳೆದು ರಾವಣ ಸೀತೆಯನ್ನು ಕದ್ದೊಯ್ದುದು, ಸುಗ್ರೀವ ನೆರವಾಗುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು

ಮತಂಗ : ಒಬ್ಬ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ. ಋಷ್ಯಮೂಕ ಪರ್ವತದ ಬಳಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ. ವಾಲಿಯು 

ದುಂದುಭಿಯೆಂಬ ರಕ್ಕಸನನ್ನು ಕೊಂದು ಮದೋನ್ಮತ್ತನಾಗಿ ಕಳೇಬರವನ್ನುಮತಂಗ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ

ಎಸೆದಾಗ ಋಷ್ಯಾಶ್ರಮವು ಕಲುಷಿತಗೊಂಡಿತು. ಇದರಿಂದ ಕ್ರುದ್ಧನಾದ ಮತಂಗಮುನಿಯು

‘‘ವಾಲಿಯು ಆಶ್ರಮ ಪ್ರವೇಶಿಸಿರೆ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸಲಿ ಎಂದುಶಪಿಸಿದನು. ವಾಲಿಯಿಂದ ಭಯಗ್ರಸ್ತನಾಗಿದ್ದ ಸುಗ್ರೀವನು ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದನು.ಶಬರಿಯು ಮತಂಗರ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದಳು.

ಭೂಮಿಜಾತೆ : ಭೂಮಿಯ ಮಗಳು. ಜನಕ ಮಹಾರಾಜನು ಸಂತಾನ ಫಲಕ್ಕಾಗಿ ಪುತ್ರಕಾಮೇಷ್ಠಿ ಮಾಡಿ

ಮಿಥಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಉಳುಮೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ದೊರೆತ ಶಿಶುವೇ ಸೀತೆ. ಹೀಗಾಗಿ

ಸೀತೆಗೆ ‘ಭೂಮಿಜಾತೆ’ಯೆಂದು ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು.

ಚಿತ್ರಕೂಟ : ಒಂದು ಪರ್ವತ. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಪಯೋಷ್ಣಿ ನದಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಶ್ರೀರಾಮನು

ಸೀತಾಲಕ್ಷö್ಮಣರೊಂದಿಗೆ ಅರಣ್ಯವಾಸಕ್ಕೆ ಹೊರಟಾಗ ಮೊತ್ತಮೊದಲು ಇಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಮವನ್ನು

ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡನು. ಭರತನು ಶ್ರೀರಾಮನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಆತನ ಪಾದುಕೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿಪಡೆದನು.

ದಶರಥ : ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಅರಸು. ರಾಮ, ಲಕ್ಷö್ಮಣ, ಭರತ, ಶತ್ರುಘ್ನ ಈತನ ಮಕ್ಕಳು. ಕೌಸಲ್ಯೆ,

ಸುಮಿತ್ರೆ, ಕೈಕೆ ಈತನ ಮಡದಿಯರು.

ಸೌಮಿತ್ರಿ : ದಶರಥನ ಎರಡನೆಯ ಹೆಂಡತಿಯಾದ ಸುಮಿತ್ರೆಯ ಮಗ ಲಕ್ಷ್ಮಣ. ಈತ ಸುಮಿತ್ರೆಯ ಮಗನಾದುದರಿಂದ ಸೌಮಿತ್ರಿ ಎಂದು ಈತನನ್ನು ಕ ರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಜಟಿಲಕಬರಿ : ಜಟಿಲ-ಜಡೆಯಾಕಾರದ, ಕಬರಿ - ತುರುಬು = ಜಡೆಯಾಕಾರದ ತುರುಬುಳ್ಳವಳು -

ಶಬರಿ.

ಮೇಳ : ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಇರುವ ಒಂದು ವರ್ಗ ಇವರು ರಂಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ನಾಟಕದ ಸನ್ನಿವೇಶಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಬಲವಂದು : ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಕಾರವಾಗಿ (ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ) ಸುತ್ತುಬಂದು ಎಂದರ್ಥ. ದೇವರಿಗೆ, ತುಳಸಿಕಟ್ಟೆಗೆ,ಕಾಮಧೇನು, ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷಗಳಿಗೆ, ಹೋಮಕುಂಡ ಮುಂತಾದವುಗಳಿಗೆ ಸುತ್ತುವರಿಯುವಾಗ

ಅವು ನಮ್ಮ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಸುತ್ತುವರಿಯುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಅದು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಸುತ್ತುವರಿಯಬೇಕಾದ ವಸ್ತುವನ್ನು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಸುತ್ತುವರಿದರೆ (ಎಡಬಂದು)

ಅದು ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಪರ್ಣಶಾಲೆ : ಎಲೆಗಳಿಂದ ಮೇಲ್ಚಾವಣಿ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವ ಕುಟೀರ.

ಪಡೆದನು.ಶಬರಿ ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣರ ಭೇಟಿ

ಶಬರಿ ಪಾಠನಾಟಕ  ( ರಾಜ್ಯ ಸಿರಿಕನ್ನಡ ನುಡಿಬಳಗ )

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಧೀರ್ಘ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಹಾಗೂ ಅನನ್ಯ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವ ಶ್ರೇಷ್ಠರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿ ಅವರಿಗೆ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ `ಪಂಪ' ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಫಲಕ, ಶಾಲು, ಹಾರ ಹಾಗೂ ರೂ. 5.೦೦ ಲಕ್ಷ(ಐದು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ)ಗಳ ನಗದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯು ಒಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಅನುದಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.^[೧] ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿ. ಇದನ್ನು ೧೯೫೪ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಸಂಶೋಧನೆ, ಪ್ರಕಾಶನ, ಗ್ರಂಥಾಲಯ, ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣಗಳು ಮುಂತಾಗಿ ಹಲವಾರು ವಿಧಗಳಿಂದ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ಅಬಿವೃದ್ದಿಗೆ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ೧೯೫೫ರಿಂದ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದ ಸಾಹಿತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡುತ್ತಿದೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಭಾರತದ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ೨೪ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿರುವ ಸಾಹಿತಿಗಳಿಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಅಸ್ಸಾಮಿ, ಬಂಗಾಳಿ, ಬೋಡೋ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಡೋಗ್ರಿ, ಗುಜರಾತಿ, ಹಿಂದಿ, ಕನ್ನಡ, ಕಾಷ್ಮೀರಿ, ಕೊಂಕಣಿ, ಮೈಥಿಲಿ, ಮಲಯಾಳಂ, ಮಣಿಪುರಿ, ಮರಾಠಿ, ನೇಪಾಳಿ, ಒಡಿಯಾ, ಪಂಜಾಬಿ, ರಾಜಸ್ಥಾನಿ, ಸಂಸ್ಕೃತ, ಸಂತಾಲಿ, ಸಿಂಧಿ, ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು ಹಾಗು ಉರ್ದು

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ವಿಜೇತರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯ ಸುಮಾರು ೧೨ ತಿಂಗಳು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ವಿಜೇತರಿಗೆ ೧ ಲಕ್ಷ ರೂ ನಗದು ಹಾಗು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಫಲಕವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ಉತ್ತಮ ಸಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದು ಹಾಗು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿರುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.