ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳು ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ ನೋಟ್ಸ್.‌ ( Taddhitantagalu kannada Grammer notes)

 ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳು ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ ನೋಟ್ಸ್.‌ ( Taddhitantagalu kannada Grammer notes)

                ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳು (ತದ್ಧಿತ+ಅಂತ)

‘ತದ್ಧಿತ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಅಂತದಲ್ಲಿ ಉಳ್ಳುದೇ ತದ್ಧಿತಾಂತವೆನಿಸುವುದು.

ತದ್ಧಿತಾAತ-ನಾಮಪದಗಳ ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ಅರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಗಾರ, ಕಾರ, ಇಗ, ಆಡಿಗ, ವಂತ, ವಳ, ಇಕ, ಆಳಿ-ಇತ್ಯಾದಿ ತದ್ಧಿತ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳೆನಿಸುವುವು.

ಈ ತದ್ಧಿತ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರುವಾಗ ಪ್ರಾಯಶಃ ಮಧ್ಯದ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯವು ಲೋಪವಾಗುವುದು.

ಇವುಗಳಲ್ಲಿ- (೧) ತದ್ಧಿತಾಂತ ನಾಮ (೨) ತದ್ಧಿತಾಂತ ಭಾವನಾಮ (೩) ತದ್ಧಿತಾಂತಾವ್ಯಯಗಳೆAದು ಮೂರು ಬಗೆ.

(೧) ತದ್ಧಿತಾಂತ ನಾಮಗಳು :

ನಾಮಪದಗಳ ಮೇಲೆ ಗಾರ, ಕಾರ, ಇಗ, ವಂತ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಬಂದುತದ್ಧಿತಾAತ ನಾಮಗಳಾಗುತ್ತವೆ

ಉದಾಹರಣೆಗೆ:

 

ತದ್ಧಿತ ಪ್ರತ್ಯಯ	ನಾಮಪದ +	ಅರ್ಥ  =	ತದ್ಧಿತ ಪ್ರತ್ಯಯ	ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ
ಗಾರ -	ಮಾಲೆಯನ್ನು+	ಕಟ್ಟುವವನು =	ಗಾರ	- ಮಾಲೆಗಾರ
	ಬಳೆಯನ್ನು  +	ಮಾರುವವನು =	ಗಾರ	- ಬಳೆಗಾರ
	ಮೋಸವನ್ನು+	ಮಾಡುವವನು =	ಗಾರ	-ಮೋಸಗಾರ
	ಪಾಲನ್ನು +	ಹೊಂದುವವನು =	ಗಾರ	- ಪಾಲುಗಾರ
	ಛಲವನ್ನು +	ಹೊಂದಿದವನು =	ಗಾರ	- ಛಲಗಾರ
ಕಾರ -	ಓಲೆಯನ್ನು +	ತರುವವನು =	ಕಾರ	- ಓಲೆಕಾರ
	ಕೋಲನ್ನು +	ಹಿಡಿಯುವವನು =	ಕಾರ	- ಕೋಲುಕಾರ
	ಕೈದನ್ನು +	ಹಿಡಿದಿರುವವನು =	ಕಾರ	- ಕೈದುಕಾರ
ಇಗ	ಕನ್ನಡವನ್ನು +	ಬಲ್ಲವನು =	ಇಗ	- ಕನ್ನಡಿಗ
	ಲೆಕ್ಕವನ್ನು +	ಬಲ್ಲವನು =	ಇಗ	- ಲೆಕ್ಕಿಗ
	ಚೆನ್ನನ್ನು +	ಉಳ್ಳುವ =	ಇಗ	- ಚೆನ್ನಿಗ
	ಗಂದವನ್ನು +	ಮಾರುವವನು =	ಇಗ	-ಗಂದಿಗ
	ಗಾಣವನ್ನು +	ಆಡಿಸುವವನು =	ಇಗ	- ಗಾಣಿಗ
ವಂತ-	ಹಣವನ್ನು +	ಉಳ್ಳವನು =	ವಂತ	-ಹಣವAತ
	ಸಿರಿಯನ್ನು +	ಉಳ್ಳವನು =	ವಂತ	-ಸಿರಿವAತ
ವಳ-	ಮಡಿಯನ್ನು +	ಮಾಡುವವನು =	ವಳ	-ಮಡಿವಳ
ವಾಳ				- ಮಡಿವಾಳ
	ಹಡಪವನ್ನು +	ಆಚರಿಸುವವನು =	ವಳ	- ಹಡಪವಳ
ಆಡಿಗ-	ಹಾವನ್ನು +	ಆಡಿಸುವವನು =	ಆಡಿಗ	- ಹಾವಾಡಿಗ
	ಹೂವನ್ನು +	ಕಟ್ಟುವವನು =	ಆಡಿಗ	- ಹೂವಾಡಿಗ
ಇಕ –	ಕರಿಯದನ್ನು +	ಉಳ್ಳವನು =	ಇಕ	- ಕರಿಕ
	ಬಿಳಿಯದನ್ನು+	ಉಳ್ಳವನು =	ಇಕ	- ಬಿಳಿಕ
ಆಳಿ -	ಮಾತನ್ನು +	ಹೆಚ್ಚು ಆಡುವ =	ಆಳಿ	- ಮಾತಾಳಿ
	ಓದನ್ನು +	ಹೆಚ್ಚು    =	ಆಳಿ	- ಓದಾಳಿ
ಆಳಿ -	ಜೂದನ್ನು +	ಆಡುವವನು =	ಆಳಿ	- ಜೂದಾಳಿ
ಗುಳಿ -	ಲಂಚವನ್ನು +	ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವನು	ಗುಳಿ	- ಲಂಚಗುಳಿ
ಅನೆಯ-	ಹತ್ತು +	ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನುಳ್ಳು=	ಅನೆಯ	- ಹತ್ತನೆಯ
	ಒಂದು +	ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನುಳ್ಳು=	ಅನೆಯ	- ಒಂದನೆಯ
ಆರ –	ಕುಂಬವನ್ನು +	ಮಾಡುವವನು =	ಆರ	- ಕುಂಬಾರ

     

                         ಸ್ತಿçÃಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಬರುವ ತದ್ಧಿತ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು

 ಸ್ತಿçÃಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಇತಿ, ಇತ್ತಿ, ಗಿತ್ತಿ, ತಿ, ಇ, ಎ ಇತ್ಯಾದಿ ತದ್ಧಿತ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಬಂದು ಸ್ತಿçÃಲಿಂಗದ ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳು ಸಿದ್ಧಿಸುವುವು.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಇತಿ - ಬೀಗಿತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿತಿ

ಇತ್ತಿ - ಒಕ್ಕಲಗಿತ್ತಿ, ಹೂವಾಡಗಿತ್ತಿ

ಗಿತ್ತಿ - ನಾಯಿಂದಗಿತ್ತಿ, ಅಗಸಗಿತ್ತಿ

ತಿ - ಗೊಲ್ಲತಿ, ವಡ್ಡತಿ, ಮಾಲೆಗರ‍್ತಿ

ಇ - ಅರಸಿ, ಅಣುಗಿ

ಎ - ಕಳ್ಳೆ, ಜಾಣೆ, ಗುಣವಂತೆ, ಇತ್ಯಾದಿ-

(೨) ತದ್ಧಿತಾಂತ ಭಾವನಾಮಗಳು

ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಗಳು-ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ μಂಷ್ಠೀವಿಭಕ್ತಾ÷್ಯAತಗಳಾದ ನಾಮಪದಗಳ ಮುಂದೆ ಭಾವಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ತನ, ಇಕೆ, ಪು, ಮೆ - ಇತ್ಯಾದಿ ತದ್ಧಿತಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಗಳೆನಿಸುವುವು.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ:

ಪ್ರತ್ಯಯ    ನಾಮಪದ   ಭಾವಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಯ  - ತದ್ಧಿತಾಂತ ಭಾವನಾಮ

ತನ - ದೊಡ್ಡವನ (ಭಾವ)   - ತನ                     - ದೊಡ್ಡತನ

ಜಾಣನ (ಭಾವ)     - ತನ                     - ಜಾಣತನ;

ಇದರಂತೆ  ದಡ್ಡತನ, ಚಿಕ್ಕತನ, ಸಣ್ಣತನ ಹುಡುಗತನ, ಕಿರಿತನ, ಕಳ್ಳತನ,ಕೆಟ್ಟತನ,ಸೋಮಾರಿತನ-ಇತ್ಯಾದಿ

ಇಕೆ -  ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ (ಭಾವ)     - ಇಕೆ             - ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಕೆ

ಚಲುವಿನ (ಭಾವ)      - ಇಕೆ               - ಚಲುವಿಕೆ;

ಇದರಂತೆ  ಗೌಡಿಕೆ, ಉನ್ನತಿಕೆ, ತಳವಾರಿಕೆ,

ಉ -  ಕಿವುಡನ (ಭಾವ)           - ಉ            - ಕಿವುಡು

ಕುಳ್ಳನ (ಭಾವ)             - ಉ                 - ಕುಳ್ಳು;

ಇದರಂತೆ ಕುರುಡು, ಕುಂಟು, ಮೂಕು, ತೊದಲು, -ಇತ್ಯಾದಿ.

ಪು -  ಬಿಳಿದರ (ಭಾವ)        - ಪು                      - ಬಿಳುಪು

ಕರಿದರ (ಭಾವ)      - ಪು                      - ಕಪುö್ಪ

ಇನಿದರ (ಭಾವ)     - ಪು                     - ಇಂಪು

ತಣ್ಣನೆಯದರ (ಭಾವ)  - ಪು               - ತಂಪು

ನುಣ್ಣನೆಯದರ(ಭಾವ)    - ಪು                - ನುಣುಪು

ಮೆ -  ಜಾಣನ (ಭಾವ)     - ಮೆ                   - ಜಾಣ್ಮೆ

ಜಾಣೆಯ (ಭಾವ)    - ಮೆ                 - ಜಾಣ್ಮೆ

ಕೂರಿತ್ತರ (ಭಾವ)    - ಮೆ                  - ಕೂರ್ಮೆ

ಪಿರಿದರ (ಭಾವ)     - ಮೆ                     - ಪೆರ್ಮೆ

ಹಿರಿದರ (ಭಾವ)     - ಮೆ                     - ಹಿರಿಮೆ

 

(೩) ತದ್ಧಿತಾಂತಾವ್ಯಯಗಳು

ನಾಮಪದಗಳ ಮುಂದೆ ಅಂತೆ, ವೊಲ್, ವೊಲು, ವೋಲ್, ವೋಲು, ತನಕ, ವರೆಗೆ, ಮಟ್ಟಿಗೆ, ಓಸ್ಕರ, ಇಂತ, ಆಗಿ, ಓಸುಗ-ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ ತದ್ಧಿತಾಂತಾವ್ಯಯಗಳೆನಿಸುವುವು.

ಈ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಬಂದಾಗ ನಾಮಪದದಲ್ಲಿರುವ ವಿಭಕ್ತಿಪ್ರತ್ಯಯವು ಲೋಪವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ:

ಅಂತೆ	ರಾಮನಂತೆ, ಚಂದ್ರನAತೆ, ಭೀಮನಂತೆ, ಅವನಂತೆ
ವೊಲ್	ರಾಮನವೊಲ್, ಚಂದ್ರನವೊಲ್, ಭೀಮನವೊಲ್, ಅವನವೊಲ್
ವೊಲು	ರಾಮನವೊಲು, ಚಂದ್ರನವೊಲು, ಭೀಮನವೊಲು, ನಿನ್ನವೊಲು
ವೋಲು	ಮನೆಯವೋಲು, ಅವನವೋಲು, ಚಂದ್ರನವೋಲು
ವೋಲ್	ಮನೆಯವೋಲ್, ಅವನವೋಲ್, ಚಂದ್ರನವೋಲ್
ತನಕ	ಮನೆಯತನಕ, ಊರತನಕ, ಅಲ್ಲಿಯತನಕ
ವರೆಗೆ	ಊರವರೆಗೆ, ಚಂದ್ರನವರೆಗೆ
ಮಟ್ಟಿಗೆ	ಅವನಮಟ್ಟಿಗೆ, ನನ್ನಮಟ್ಟಿಗೆ, ನಿನ್ನಮಟ್ಟಿಗೆ
ಓಸ್ಕರ	ಅವನಿಗೋಸ್ಕರ, ರಾಮನಿಗೋಸ್ಕರ
ಸಲುವಾಗಿ	ನನ್ನ ಸಲುವಾಗಿ, ನಿನ್ನ ಸಲುವಾಗಿ
ಇಂತ	ಅವನಿಗಿಂತ, ಇವನಿಗಿಂತ
ಆಗಿ	ಅವನಿಗಾಗಿ, ನನಗಾಗಿ, ನಿನಗಾಗಿ
ಓಸುಗ	ರಾಮನಿಗೋಸುಗ, ಕಳ್ಳನಿಗೋಸುಗ

ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳು ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ ನೋಟ್ಸ್.‌ ( Taddhitantagalu kannada Grammer notes)